Xây dựng Nghị quyết trong sinh hoạt Chi bộ

Liên quan đến nghị quyết của chi bộ, Hướng dẫn 09-HD/BTCTW ngày 2-3-2012 của Ban Tổ chức Trung ương đã nêu một số nhiệm vụ. Ở phần mở đầu, bí thư hoặc người được phân công chủ trì phải “cử thư ký cuộc họp (chú ý chọn đồng chí có năng lực và kinh nghiệm tổng hợp để ghi chép đầy đủ, trung thực, chính xác ý kiến phát biểu của đảng viên, kết luận của đồng chí chủ trì hoặc nghị quyết của chi bộ)”. Ở phần kết thúc, Hướng dẫn 09 nêu: “Chi bộ biểu quyết thông qua kết luận (nghị quyết) của chi bộ”. Như vậy, Hướng dẫn 09 có đặt vấn đề về việc ban hành nghị quyết trong sinh hoạt chi bộ nhưng không nêu rõ là chi bộ có nhất thiết phải xây dựng nghị quyết hay không. Trên thực tế, việc ban hành nghị quyết sau các kỳ sinh hoạt chi bộ diễn ra không thường xuyên và phổ biến ở tất cả các chi bộ: có chi bộ chỉ ra nghị quyết khi có các vấn đề quan trọng và phần lớn các chi bộ xem biên bản sau khi có sự thống nhất của các đảng viên là nghị quyết hoặc có giá trị như nghị quyết để mọi người chấp hành.

Vì vậy, “nghị quyết” nêu trong bài viết này bao gồm văn bản sau khi họp chi bộ mang tên là “nghị quyết” và các văn bản khác có thể được ban hành hoặc không ban hành nhưng được chi bộ thống nhất thông qua và có ý nghĩa, giá trị như nghị quyết (biên bản, kế hoạch…).
Vấn đề ra nghị quyết từ lâu đã được Đảng quan tâm, nhằm nâng cao năng lực lãnh đạo của tổ chức đảng. Hội nghị Trung ương 6 (lần 2) khóa VIII đã nêu: “Cải tiến việc ra nghị quyết và tổ chức thực hiện nghị quyết”. Đại hội X của Đảng tiếp tục xác định: “Đổi mới cách ra nghị quyết… đổi mới và nâng cao chất lượng, hiệu quả của hội nghị”. Đến Đại hội XI, trong nội dung Tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng, Nghị quyết nêu rõ: “Đổi mới cách ra nghị quyết, tập trung lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện, kiểm tra, sơ kết, tổng kết việc thực hiện nghị quyết của Đảng”.
Trước hết, cần thống nhất quan niệm về một nghị quyết tốt, có chất lượng với các tiêu chí:
Một là, về hình thức, nên đảm bảo các phần sau đây: phần thủ tục (thời gian, địa điểm họp, thành phần dự, nhất là số lượng – số người vắng, người chủ trì); phần đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ, nhất là việc thực hiện nghị quyết kỳ họp trước (trong đó nêu rõ nội dung về thực hiện nhiệm vụ chính trị, nhiệm vụ xây dựng Đảng và các nhiệm vụ khác); phần nêu phương hướng trong tháng tới và thời gian tới (các nhiệm vụ tổng quát, cụ thể, các chỉ tiêu, mục tiêu…); phần giải pháp (các biện pháp để thực hiện phương hướng đó) và phần phân công cụ thể cho từng đảng viên. Các phần này không nhất thiết tách bạch mà có thể lồng ghép nhau. Trong một số trường hợp cần thiết, có thể nêu cả kết quả biểu quyết, để thấy rõ sự tập trung hoặc các ý kiến khác đã được bảo lưu (thông thường phần này đã được thể hiện trong biên bản họp chi bộ, nên không nhất thiết đưa vào nghị quyết). Trong trường hợp là nghị quyết chuyên đề, có thể lược bớt một số nội dung của phần sinh hoạt định kỳ và các phần này phải được thể hiện trong biên bản kỳ họp.
Hai là, đánh giá đúng tình hình thực tế của chi bộ. Với tinh thần thẳng thắn, cầu thị, mạnh dạn, chi bộ nên nêu cụ thể thực trạng các vấn đề của chi bộ, như tình hình tư tưởng, kết quả thực hiện các nhiệm vụ…, bởi có đánh giá đúng và thẳng thắn thì mới đề ra được các giải pháp sát đúng nhằm khắc phục tình trạng đó.
Thứ ba, bám sát chức năng, nhiệm vụ của chi bộ. Các đánh giá, phương hướng, giải pháp… cần phục vụ trực tiếp các nhiệm vụ theo chức năng, nhiệm vụ của chi bộ, cả về nhiệm vụ chính trị và nhiệm vụ xây dựng Đảng.
Thứ tư, tập hợp được ý kiến của nhiều đảng viên trong chi bộ. Có thể trong nghị quyết không nêu rõ từng ý kiến cũng như số lượng biểu quyết nhưng những gì nêu trong nghị quyết phải dựa trên kết quả thảo luận dân chủ, công khai, thẳng thắn của đông đảo đảng viên, chứ không phải ý kiến áp đặt của một hoặc một số cá nhân nào đó.
Thứ năm, đề ra được những giải pháp phù hợp. Trên cơ sở các đánh giá sát đúng phải đề ra được những giải pháp, biện pháp khắc phục trực tiếp những tồn tại, hạn chế, cũng như giải quyết cụ thể các nhiệm vụ của chi bộ theo chức năng và sự chỉ đạo của cấp trên.
Thứ sáu, có phân công rõ ràng với tiến độ thực hiện cụ thể. Nghị quyết có giá trị bắt buộc thi hành trong toàn chi bộ nên việc ghi rõ các phân công cùng tiến độ thực hiện nhằm tạo điều kiện cho các đảng viên được phân công nâng cao trách nhiệm thực hiện, đồng thời để chi bộ dễ kiểm tra, giám sát.
Trên cơ sở đó, trong sinh hoạt chi bộ, việc xây dựng nghị quyết cần quan tâm một số vấn đề sau:
Thứ nhất, làm tốt việc chuẩn bị ra nghị quyết.
Vai trò trong nội dung này có phần rất lớn của bí thư hoặc cấp ủy viên được phân công chủ trì cuộc sinh hoạt. Trước hết, bí thư hoặc cấp ủy (nếu chi bộ có cấp ủy) phải chuẩn bị nội dung kỳ sinh hoạt một cách nghiêm túc, phải định ra chương trình và nội dung họp, từ đó dự thảo nghị quyết của chi bộ. Nếu có cấp ủy, dự thảo nghị quyết phải được sự thống nhất trong cấp ủy và chuẩn bị các ý kiến, các giải trình (nếu có) để trao đổi với các đảng viên nhằm làm nghị quyết phản ánh được đầy đủ tinh thần của cuộc họp, thái độ và nguyện vọng của đảng viên. Trong kỳ họp, người chủ trì phải làm tốt việc thu thập thông tin, bám sát thực tế, nắm chắc tình hình chi bộ, địa phương, đơn vị, phải nắm chắc chức năng, nhiệm vụ và các chỉ đạo của cấp trên để chọn những nội dung, những vấn đề cần phải lãnh đạo thực hiện trong tháng.
Thứ hai, thảo luận để hoàn chỉnh nghị quyết.
Người chủ trì cần thống nhất nội dung đã đưa ra trong dự thảo và nội dung đưa ra thảo luận trong kỳ họp, trừ khi có những vấn đề mới phát sinh (xảy ra sau khi có dự thảo, do đảng viên phát hiện và nêu ý kiến…). Do đó, người chủ trì và chi bộ cần chọn những vấn đề phải tập trung giải quyết trong thời gian trước mắt, trừ các kỳ họp có tính chuyên đề, bàn những nội dung dài hạn. Tức là việc thảo luận phải có trọng tâm, trọng điểm, phải bám sát chức năng, nhiệm vụ và điều kiện cụ thể của chi bộ, không thể dàn trải.
Việc thảo luận phải được thể hiện trên tinh thần dân chủ, xây dựng, thẳng thắn nhưng có tập trung và đảm bảo các nguyên tắc khác của Đảng. Do đó, trong một số trường hợp có thể hủy bỏ dự thảo nghị quyết và xây dựng nghị quyết mới, nếu có nhiều vấn đề mới phát sinh hoặc do cấp ủy (bí thư) dự thảo nghị quyết không phù hợp, không xác đáng. Để có một nghị quyết có chất lượng, cần phát huy trí tuệ, tinh thần trách nhiệm của tất cả các đảng viên. Với một số vấn đề quan trọng, cần thiết có thể tiến hành biểu quyết và nghị quyết chỉ được thông qua khi có trên một nửa đảng viên thông qua; những người có ý kiến khác thuộc thiểu số có quyền bảo lưu ý kiến; các ý kiến này không phải đưa vào nghị quyết nhưng phải ghi rõ trong biên bản kỳ họp. Và, dĩ nhiên khi đã thông qua nghị quyết thì tất cả đảng viên phải có trách nhiệm thi hành, đồng thời không được phát ngôn trái với nghị quyết đó.
Thứ ba, phân công thực hiện nghị quyết.
Việc phân công đảng viên trong sinh hoạt chi bộ đã được nêu chi tiết trong loạt bài về Nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ trên Sổ tay Xây dựng Đảng số tháng 12-2012.
Sau khi thảo luận các công việc cần thiết phải phân công cụ thể các đảng viên thực hiện các công việc đó và điều này nên ghi rõ vào nghị quyết với tiến độ cụ thể cho từng nhiệm vụ.
Thứ tư, kiểm tra việc thực hiện nghị quyết.
Có một chu trình khép kín trong việc đề ra nghị quyết, thực hiện nghị quyết và kiểm tra việc thực hiện đó trong các kỳ sinh hoạt chi bộ. Bao giờ cũng vậy, ở bất kỳ kỳ sinh hoạt nào cũng có phần kiểm điểm, đánh giá tình hình thực hiện nghị quyết tháng trước và đề ra nghị quyết để thực hiện trong tháng.
Việc kiểm tra thực hiện nghị quyết không chỉ dừng lại ở các đảng viên mà còn cả ở các đoàn thể và các cá nhân trong đơn vị là người chưa vào Đảng. Việc kiểm tra này nhằm đánh giá sự phấn đấu của các quần chúng, nhất là các cảm tình Đảng, sự hoàn thành nhiệm vụ của các đoàn thể và sự lãnh đạo, nêu gương của các đảng viên được phân công phụ trách hoặc có liên quan. Qua kiểm tra, bí thư, cấp ủy cần tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, kịp thời biểu dương các cá nhân hoàn thành tốt nhiệm vụ cũng như phê bình các cá nhân chưa thể hiện sự tích cực.
Tóm lại, nghị quyết (hoặc văn bản có tính chất tương tự như nghị quyết) là văn bản thể hiện ý chí và năng lực lãnh đạo của chi bộ đối với các hoạt động của cơ quan, đơn vị. Nghị quyết được ban hành trong mỗi kỳ sinh hoạt định kỳ nhằm giải quyết các vấn đề cụ thể – gồm cả trước mắt và lâu dài – của chi bộ, thông qua đó thể hiện vai trò lãnh đạo của chi bộ và tinh thần tiên phong, gương mẫu của từng đảng viên. Do đó, các chi bộ cần quan tâm xây dựng nghị quyết một cách hợp lý, đúng đắn để có thể giải quyết có hiệu quả các vấn đề thực tế của chi bộ.